YENNAYER DI YAL TAMA N TMURT
Atan nbarek-as i Yillew degmi terna tuli Tamaziɣt , tewḍaḥ d Tutlayt Taɣelnawt Tunṣibt sɣur Aselway n Tigduda, tudef (tekcem)di tmenddawt s tidett, a naf yuli wazal n Yennayer ugar di tmurt n Lezzayer, mazal kan azal n 20 yebrir 80, ihi nwala tiliẓṛiwin(les télévisions) i meṛṛa n tmurt qedcent i lmend n Yennayer, fkant-ed udem ameqqran ɣef yal tama n tmurt, ama deg wegmuḍ ɣer Icawiyen; neɣ ɣer Imẓabiyen; neɣ ɣer Imucaɣ d Yeqbayliyen d ttemdinin, annect-a d ttaɣawsa yelhan. Maca yewwi-d ad nefhem yiwet n tɣawsa, d akken win iεetben yewwi-d ad iɣellet, ihi Tamaziɣt nḥellatt-id s yilɣi(s laεtab) mačči s talwit, si zman n Bullifa d Belεid At Ali alama d ass n wass-a. Tamaziɣt tuɣal d yiwet n tegrawla meqqren taẓẓayant s waṭas ur s yezmir ara yiwen weḥdes, iwata a ttili tdukli, akken i s neqqar "afus deg wfus, taεkwemt ẓẓayen a ttifsus". Yebda umennuɣ-is seg Bullifa di 1900 ɣer Belεid n At Ali; ɣer Lmulud n At Mεemmeṛ; Lmulud n At Caεban; ɣer Ali Lεimac d Waεli Bennay; ɣer imeɣnasen n 80; ɣer 22 n imeḥbas n Beṛwageya di 20 yebrir; ɣer widen yemmuten fellas Matub Lwennas d Ṭahaṛ Ǧaεuṭ; ɣer Ṛacid Ɛallic; ɣer widen iqeddcen fellas di tdukliwin; ɣer widen n tikliwin; ɣer widen iqeddcen fellas s tira si tifawt alama d ttameddit; ɣer widen yessmeɣnisen fellas s isefra d ttezlatin; ur ntettu ayen gan d iseɣ d aserhu. Anwa ara yenddemen? Anagar, widen i tt iṛekḍen di ddewla nnwen, d widen itetten yis nutni ur s fkan azal, ur ssnen ula d agemmay-is, ur nudan a tt lemden neɣ ad arun yis ula d iccer n weḍṛis,
yerna qaḥqa d arrawis.
S-umat-a Yennayer di tmurt n Lezzayer azamul-is d ttimezla n iyuzaḍ Imaziɣen ttagan "imensi n Yennayer " s seksu yelhan, s sa(sebεa)iseqqiyen, amedya: ibawen d lεeds; d lḥemmeẓ; d lubyan bu tεelliṭ; tajilbant; d lluba, artg...Ar deqqal yal tama d acu rennun, wa yrennu aḥeddur; d ucewwaḍ; d umsemen; d llesfenǧ d tteɣrifin; wiyaḍ rennun tiḥlawatin d lmeqṛuḍ. Agdud Amaziɣ yefka-yas azal, ɣas ma kra n tmiwa di tmurt n Lezzayer ur ssinen anamek n Yennayer, ssellen kan s yissem agi yeqqim-ed d ansay deg yiles d wesmekti, ma d ttamsirt-is ur tettwassen, anagar(slid) ɣer Leqbayel.
Amezruy n Yennayer tura ssnent akw Izzayriyen(m'ara s yehwu i Yillew yal cci yeshel) s tiliẓṛiwin d Net d Facebook, yal tamsalt n taywalt (communication) a ttefru s laden n Yillew. Nek s timad-iw(Amar Tafat) giɣ asarag amenzu ɣef Yennayer ass 12 janvier 2001 deg wesmekti d wazal tega Tiddukla tadelsant Buwaεrur di taddart Alma Bwaman taɣiwant n Tmizar; rniɣ giɣ wayeḍ di taddart n Nezla ass n 12 janvier 2012, dagi akw ssfehmeɣ-ed anamek d wazal n Yennayer d wamek iwata a d yittili ɣer zdat; isaragen agi mazal-iten d ttibidyutin(vidéos) haten deg wsebtar-iw n Facebook (Amar Tafat-film), llant daɣen tbidyutin agi di Youtube. Ihi amezruy n Yennayer a t id nessefhem, yekka-d si trennawt i-d-yerbeḥ U Cacnaq mgal Iferεunen di 950 send MƐ, anda i d iḥella ammur deg Wemda n Siwa . Yega tameɣra ugelli U Cacnaq d Imaziɣen meṛṛa ass amenzu n useggas i-wumi ssawalen "Yennayer amerbuḥ", i syen akkin yeqqim d ansay yessεan azal ɣer wegdud Amaziɣ. Yennayer azemz ines ur yetixiṛ ara, yettili-d yal tikelt ass n 12 janvier n waggur Ifṛensisen i-wumi qqaren: le calendrier Julien.
Yennayer daɣen i-wakken a t nissin s telqey, a t naf yerkeb ɣef Uwatay n Wemɣid(calendrier agraire). Awatay amaziɣ yesskan-as i-wemɣid ussan d wagguren yessefken i yal timuhla (lxedma). I syen akkin a naf yal aggur ger mraw d sin(12) deg watay n Umaziɣ yessεa ismawen yennumken deg waggur, am uḥeggan, llyali(di Yennayer) tiberkanin, leḥlal n tyerza(di 28 ktubeṛ), timɣarin, iqecqacen(ger ktubeṛ d nwambeṛ), izegzawen, iwṛaɣen, artgr...
Tahrayt
Tura nessarem awfan yal taddart a ttessεu axxam n yedles anda ara ttagan timeɣriwin n yedles, ismektiyen yecban "Yennayer ", Irgazen d ttlawin yuklalen tajmilt, Asmekti n 20 yebrir 80, din ad naf acu gan inaẓuṛen nneɣ d imedyazen, d yemyura.
-------------------------
Amar Tafat, Izarazen 02 di Yennayer 2968